ಸಿರ್ಸಿ [ ಶಿರಸಿ ] ನೆನಪು ಕಾಡ್ತಾ ಇದೆ.....ಪಯಣ.6 ಸೋಂದೆ ಅರಸರ ಕೋಟೆ ಇಲ್ಲಿದೆ ನೋಡಿ.!!!!!

ಗುರುಗುಟ್ಟಿದ  ಪಿರಂಗಿ.

"ಶಾಲ್ಮಲಾ ನದಿ"   ದಾಟಿ  ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರದಲ್ಲಿ ಬೈಕ್ ನಿಲ್ಲಿಸಿ  ನಡೆಯಲು ಆರಂಭಿಸಿದೆವು   ಅಲ್ಲೇ ಇದ್ದ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗುಡ್ಡ ಏರಿದ ನಾವು ಕಾಡಿನ ವಾತಾವರಣ  ಇದ್ದ ಜಾಗದ ಒಳಗೆ ಬಂದಿದ್ದೆವು  ಅಲ್ಲಿ  ಎತ್ತರದ  ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪೊದೆಗಳ  ನಡುವೆ ನಮ್ಮತ್ತ   "ದುರುಗುಟ್ಟುತ್ತಾ "  ನೋಡುತ್ತಿತು  ಒಂದು ಪಿರಂಗಿ....................!!!

ಕಾನನದಲ್ಲಿ ಮಲಗಿದ  ಪಿರಂಗಿ 

ಶತಮಾನಗಳ  ಹವಾಮಾನ ವೈಪರೀತ್ಯ ಎದುರಿಸಿ ನಿಂತ ಪಿರಂಗಿ.

"ಸಾರ್ ಇದೆ ಜಾಗದಲ್ಲಿ  ಸೋಂದೆ ಅರಸರ ಕೋಟೆ ಇತ್ತಂತೆ " ಎಂದ ಹರ್ಷ " ಬನ್ನಿ ಸಾರ್ ಪಿರಂಗಿ ನೋಡೋಣ" ,  ಅಂತಾ ಹತ್ತಿರ ಕರೆದುಕೊಂಡುಹೋದ  ''ಅನುಮಾನವೇ ಬೇಡ  ಇದು ಸೋಂದೆ ಅರಸರ ಕಾಲದ ಪಿರಂಗಿ ಗಳೇ''  ಅಂತಾ ಮನಸು ಹೇಳುತ್ತಿತ್ತು. ಪಿರಂಗಿ ಹತ್ತಿರ ಬಂದೆವು!! ಕಾಡಿನ ನಡುವೆ  ಬೃಹತ್ ಮರಗಳ ಬೇರುಗಳ  ಚಕ್ರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ  ಇತಿಹಾಸ ಬಂಧಿಯಾಗಿತ್ತು.  ಹಲವು ಶತಮಾನಗಳ  ಮಳೆ, ಚಳಿ, ಗಾಳಿ, ಬಿಸಿಲು ಹೊಡೆತಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿ  ಪಿರಂಗಿ  ಛಲದಿಂದ  ಬಾಯ್ತೆರೆದು  ಮಲಗಿತ್ತು, ಗತ ಇತಿಹಾಸವ ಕಾಯುತ್ತಾ.

ಸೋಂದೆ ಕೋಟೆಯೊಳಗೆ ಇವೆಲ್ಲಾ ಇವೆ.

ಬನ್ನಿ ಸೋಂದೆ ಅರಸರ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ತಿಳಿಯುವ.   ನಿಮಗೆ ಮೊದಲೇ ತಿಳಿಸಿದಂತೆ "ಸೋಂದಾ" ಎಂಬ ಊರಿಗೆ ''ಸ್ವಾಧಿ'', ''ಸುಧಾಪುರ" ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳೂ ಸಹ ಇದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿಯೇ ಮೆರೆದಿತ್ತು,  263ವರ್ಷಗಳ  ಕಾಲದ ಸ್ವಾಧಿ ಅರಸರ  ರಾಜ್ಯಭಾರ.ಸ್ವಾಧಿಯ ಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಿದ 9 ಜನ ಅರಸರ  ವಿವರ  ಈ ಕೆಳಕಂಡಂತೆ ಇದೆ.

1] ಅರಸಪ್ಪ ನಾಯಕ'1530- 1555 ,   2] ಇಮ್ಮಡಿ ಅರಸಪ್ಪ ನಾಯಕ  1555-1603,  3] ರಾಮಚಂದ್ರ ನಾಯಕ  1603-1618,  4] ರಘುನಾಥ ನಾಯಕ 1618 1638,  5] ಮಧುಲಿಂಗ ನಾಯಕ  1638-1672  6] ಸವಾಯಿ ರಾಮಚಂದ್ರ ನಾಯಕ  1672- 1678 ,  7] ಇಮ್ಮಡಿ ಸದಾಶಿವರಾಯ 1678-1718,  8] ಬಸವಲಿಂಗ ರಾಯ 1718- 1745 , ಹಾಗು  9] ಇಮ್ಮಡಿ ಸದಾಶಿವ  1745- 1763  (  ಮಾಹಿತಿ ಕೃಪೆ ಸೋಂದಾ ದರ್ಶನ ಪುಸ್ತಕ , ಜಾಗೃತ ವೇದಿಕೆ ಸೋಂದಾ )

ಸೋಂದೆ ಕೋಟೆಯ ಗೋಡೆಯ ಅವಶೇಷ 

ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಹೇಳುವಂತೆ 263 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ  ಮೇಲಿನ 9 ಜನ ರಾಜರುಗಳು ಸೊಂದೆಯಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಸೋಂದೆ ರಾಜರು ವಿಜಯ ನಗರ ಅರಸರ  ಅನುಯಾಯಿಗಳಾಗಿದ್ದರು , ವಿಜಯನಗರಕ್ಕೂ ಸೊಂದೆಗೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಆಡಳಿತ ಸಂಭಂದವಿತ್ತು. "ಇಮ್ಮಡಿ ಸದಾಶಿವ ರಾಯ" ನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ  ಮೊಘಲರ ದಾಳಿ ಎದುರಿಸಲು  ಶಾಲ್ಮಲಾ ನಧಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ  ಸೋಂದೆ ಅರಸರ ಕೋಟೆ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು. ಇವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ  ಪೋರ್ಚುಗೀಸರೊಡನೆ  ವ್ಯಾಪಾರ ವಹಿವಾಟು ಇತ್ತು.  ಪೋರ್ಚುಗೀಸರ ಗನ್ನುಗಳು,  ಮದ್ದು ಗುಂಡುಗಳು,  ಪಿರಂಗಿ,  ಕುದುರೆ ಮುಂತಾದವುಗಳಿಗೆ ಸೋಂದೆ ಅರಸರು  ಮನಸೋತ್ತಿದ್ದರು,  ಇವುಗಳನ್ನು ಅವರಿಂದ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಂಡು  , ಸೋಂದೆ ರಾಜ್ಯದಿಂದ  ಅಕ್ಕಿ, ಮೆಣಸು, ಏಲಕ್ಕಿ,  ಹಾಗು ಇತರೆ ಸಂಬಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು  ಪೋರ್ಚುಗೀಸರಿಗೆ  ರಫ್ತು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು  ,

ಪಿರಂಗಿ  ಗಳ ಸಾಲು 

ಇವು ಪೋರ್ಚುಗೀಸರ ಕಾಲದ  ಪಿರಂಗಿ ಇರಬಹುದೇ??  

  ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಪೋರ್ಚುಗೀಸರ ಕಾಲದ ಪಿರಂಗಿ ಗಳ  ಸಾಲು ಸೋಂದೆ ಅರಸರ  ವಿಶೇಷತೆಯನ್ನು  ಸಾರುತ್ತಾ ಮಲಗಿವೆ.ಮುಂದೆ ಈ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಶ್ರೀ ರಂಗಪಟ್ಟಣದ  ಹೈದರ್ ಅಲಿ  1763 ರಲ್ಲಿ ವಶ ಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ , ಈ ದಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಧಿ ರಾಜ್ಯ ಪತನ ಕಾಣುತ್ತದೆ.  ನಂತರ  ಈ ಪ್ರದೇಶ ಟಿಪ್ಪೂ ಸುಲ್ತಾನ  ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಒಳಪಡುತ್ತದೆ. 1799 ರಲ್ಲಿ ಟಿಪ್ಪೂ ಪತನ ನಂತರ ಬ್ರಿಟೀಷರ ತೆಕ್ಕೆಗೆ ಸೇರುತ್ತದೆ.

ಕೋಟೆಯ ಅವಶೇಷ 

ಹನುಮ ಇಲ್ಲಿದಾನೆ 

ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಸೇರಿಸಿ

ಅಂದು ಮೊಘಲರ ದಾಳಿ ಎದಿರಿಸಿದ ಈ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಇಂದು ಅವಶೇಷಗಳ  ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.  ಕೋಟೆಯ ದ್ವಾರ ಇತ್ತೆಂದು ಹೇಳುವ  ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸುಮಾರು ಐದು ಅಥವಾ ಆರು   ಅಡಿ ಎತ್ತರದ  ಹನುಮನ ಸನ್ನಿಧಿ ಇದೆ. ಇದರ ಪಕ್ಕ ದಲ್ಲಿ ಹುಲಿಯನ್ನು  ಹೋಲುವ ಪುಟ್ಟ ವಿಗ್ರಹ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.  "ಸಾರ್ ಇದನ್ನು ಹುಲಿಯಪ್ಪಾ  ಅನ್ನುತ್ತಾರೆ ಇಲ್ಲಿ ಜನ" ಅಂದಾ ನಮ್ಮ ಹರ್ಷ. ಮಾತಾಡುತ್ತಾ  ಕೋಟೆಯ ಆವರಣ ಹೊಕ್ಕೆವು, ಕೋಟೆಯ ಒಳ ಆವರಣ ಹೊಕ್ಕರೆ ನಿಮಗೆ ಕಾಣುವುದು ಪಿರಂಗಿ ಗಳ ಸಾಲು   ಅರೆ ಇದೇನಿದು ಅಂತಾ  ಮುಂದೆ ಹೋದರೆ  ಒಂದು ಜಾಲರಿ  ಮನೆಯ ಒಳಗೆ  ಕಲ್ಲಿನ ಮಂಚ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ  ಇದನ್ನು "ನ್ಯಾಯ ಪೀಠ"  ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ,

ಕಲ್ಲಿನ ಸುಂದರ ಪೀಟ  ಇರುವ ಜಾಲರಿ ಮನೆ.

ಮಂಚದ ಕಾಲಿನಲ್ಲಿ ಅರಳಿದ ಮುರಳಿಧರ ಕೃಷ್ಣ.

ಕಾಳಿಂಗ ಮರ್ಧನ ಕೃಷ್ಣ 

ಬೆಣ್ಣೆ ತಿನ್ನುವ ಮುದ್ದು ಕೃಷ್ಣ.

"ಕಲ್ಲಿನ ಪೀಠ"    ಇರುವ  ಮನೆಯ ಬಳಿ ತೆರಳಿ   ವೀಕ್ಷಿಸಿದೆ. ಅಂದಾಜು 10*10 ಅಡಿಗಿಂತಲೂ ದೊಡ್ಡದಾದ ಕಲ್ಲಿನ ಮಂಚ , ಮಂಚದ  ನಾಲ್ಕು ಕಾಲುಗಳಲ್ಲಿಯೂ  ಸುಂದರ ಕೆತ್ತನೆಯ  ಕೌಶಲತೆ  ಮನಸೆಳೆಯಿತು. ಅಚ್ಚರಿವ ವಿಚಾರ ವೆಂದರೆ  "ನ್ಯಾಯ ಪೀಠ"  ಅಥವಾ ಮಂಚದ ನಾಲ್ಕೂ ಕಾಲುಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ ಹೋದಂತೆ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ  ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಲೀಲೆಗಳನ್ನು  ಅಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿತ್ತು.  ಸುಂದರ  ಕಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ  ಈ ಮಂಚದ  ರಕ್ಷಣೆ ಆಗಬೇಕಾಗಿದೆ.

ಕೋಟೆಯೊಳಗೆ  ದೇವಾಲಯ 

 ಗತ ಕಾಲದ  ಬಾವಿ 

ಮಂಚದ ಮನೆಗೆ  ಅನತಿ ದೂರದಲ್ಲಿ  ಎದುರಾಗಿ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯ  ಕಾಣುತ್ತದೆ   ಹತ್ತಿರ ಹೋಗಿ  ನೋಡಿದರೆ  ಅಲ್ಲಿ ಕಂಡಿದ್ದು  ಸೋಂದೆ ಅರಸರ  ಪ್ರಿಯವಾದ  ಶಿವಲಿಂಗ ಹಾಗು ನಂದಿ ವಿಗ್ರಹ. ಶಾಲ್ಮಲಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ  ನೆಲೆಸಿದ್ದ ಇತಿಹಾಸದ  ಕೋಟೆಯನ್ನು  ಹಸಿರ ವನಸಿರಿ  ತನ್ನ ಒಡಲಲ್ಲಿ  ಹಾಕಿಕೊಂಡು  ಮುಚ್ಚಿಡುವಂತೆ  ಕೋಟೆಯ  ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದಿರುವ  ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಮರಗಳ ಬೇರುಗಳು ಕೋಟೆಯ ಒಡಲನ್ನು ಸೀಳಿ  ಭಗ್ನಗೊಳಿಸಿವೆ   ಹಾಗೆ ಕೋಟೆ ಯ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತು ಹಾಕುತ್ತಾ  ಫೋಟೋ ತೆಗೆಯುತ್ತಾ  ಸಾಗಿದೆ, ಯಾವುದೇ ಶಾಸನದ ಕುರುಹು ನನ್ನ ಕಣ್ಣಿಗೆ  ಸಿಗಲಿಲ್ಲ.  ಸನಿಹದಲ್ಲೇ ಕಂಡಿದ್ದು  ಮರದ  ಬೇರಿಗೆ ಹೊಂದಿ ಕೊಂಡಂತೆ  ಒಂದು ಹಳೆಯ ಕಾಲದ ಬಾವಿ ಗೋಚರಿಸಿತು.  ಆಕಾಲದ  ನಿರ್ಮಾಣ ಕೌಶಲತೆ ಅನಾವರಣ ಗೊಂಡು  ಅಚ್ಚರಿ ತಂದಿತು.

ಕೋಟೆಯನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಮರಗಳು.

 ಕೋಟೆಯನ್ನು ನುಂಗುತ್ತಿರುವ  ಮರಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ  , ಇದರೊಳಗೆ  ಅಳಿಯುತ್ತಿರುವ  ಕೋಟೆಯ ನೋಡಿ ಒಮ್ಮೆ ನಿಟ್ಟುಸಿರು ಬಿಟ್ಟು   ನಾನೂ ಹರ್ಷ  ಹೊರಟೆವು................ನಮ್ಮನ್ನು ಬೀಳ್ಕೊಟ್ಟ ಕೋಟೆ   ಮತ್ತೆ ಯಾವಾಗ  ಬರುವೆ ಎಂಬಂತೆ  ಕೇಳಿದಂತೆ ಆಯಿತು.  ನಮ್ಮ ಪಯಣ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿತು..............ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದ ನಮ್ಮ ಬೈಕು  ನಿಂತಿದ್ದು   ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕ ಒಂದು ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್ಮಿನ  ಬಳಿ.................!!!!